Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος αποτελεί αναπτυξιακή αναπηρία που επηρεάζει τον τρόπο αλληλεπίδρασης ενός ατόμου με το περιβάλλον του. Συχνά δυσχεραίνει την επικοινωνία με τους άλλους ενώ χαρακτηρίζεται από ιδιάζουσες συμπεριφορές. Τα ακριβή αίτια του αυτισμού δεν έχουν πλήρως αποκρυπτογραφηθεί.
Η έννοια του αυτιστικού φάσματος εκφράζει την ποικιλομορφία εκδήλωσης του αυτισμού. Η διαταραχή δεν παρουσιάζει πανομοιότυπη έκφραση στο σύνολο των ασθενών αλλά μια ευρεία γκάμα συμπτωμάτων και συμπεριφορών που εκφράζουν απόκλιση από το σύνηθες στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου.
Η διάγνωση της διαταραχής αυτιστικού φάσματος απαιτεί την εκδήλωση συγκεκριμένων σημείων και συμπεριφορών. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι εκδηλώσεις είναι δυνατό να μην έχουν γίνει αντιληπτές μέχρι τη σχολική ηλικία.
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από δύο κομβικές αποκλίσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς:
1. Κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία: Τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν δυσχέρεια στην κοινωνική συσχέτιση με τους άλλους. Η δυσχέρεια αυτή δυνατό να περιλαμβάνει την αποφυγή βλεμματικής επαφής, το να αποφεύγουν την άμεση επαφή και το άγγιγμα, τη δυσκολία στην αναγνώριση της έννοιας των μορφασμών και των νοημάτων, την αποφυγή του παιχνιδιού με άλλα παιδιά. Η καθυστέρηση της ομιλίας και η δυσχέρεια στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό για τους περισσότερους ασθενείς.
2. Περιορισμένα ενδιαφέροντα και επαναληπτικές συμπεριφορές: Τα παιδιά με αυτισμό εκφράζουν εμμονικό ενδιαφέρον για συγκεκριμένα θέματα. Συχνά αυτό εκφράζεται με αποκλειστική απασχόληση με ένα πολύ συγκεκριμένο θέμα ή είδος αντικειμένου. Μπορούν για παράδειγμα να εντυπωσιάζονται από αντικείμενα που περιστρέφονται, όπως για παράδειγμα τους τροχούς ενός αυτοκίνητου, να έχουν εμμονή με κάτι πολύ συγκεκριμένο (για παράδειγμα τους δεινοσαύρους) απομνημονεύοντας για αυτό απίστευτες λεπτομέρειες. Μπορούν να αποστηθίζουν και να επαναλαμβάνουν διαλόγους από το παρελθόν ή ολόκληρα τμήματα από τους διαλόγους της αγαπημένης τους ταινίας. Συχνά εμφανίζουν τελετουργικές συμπεριφορές και αδυνατούν να “σπάσουν” τη ρουτίνα τους.
Μεμονωμένα στοιχεία αυτιστικής συμπεριφοράς δεν στοιχειοθετούν τη διάγνωση διαταραχής αυτιστικού φάσματος. Η διαγνωστική διαδικασία ξεκινά με την έγκαιρη ανίχνευση συμπεριφορών στα πλαίσια της οικογένειας, των παιδιατρικών εκτιμήσεων ή του σχολικού περιβάλλοντος η οποία ακολουθείται από παραπομπή για εξειδικευμένη εκτίμηση.
Ο αυτισμός δεν θεραπεύεται. Η αντιμετώπισή του βασίζεται στην έγκαιρη υποστήριξη των παιδιών ώστε να αντιμετωπίσουν τις δυσχέρειες στο λόγο και την επικοινωνία και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Η κατάλληλη και στοχευμένη υποστήριξη επιτρέπει στους πάσχοντες να αναπτύξουν τις δυνατότητες τους, να γίνουν ανεξάρτητοι, να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητες τους αλλά και να διεκδικούν την υποστήριξη που δικαιούνται.
